1. Inleiding tot interpersoonlike vaardighede in DBT
Die behandeling is gebaseer op die biososiale teorie, wat daarop dui dat die siekte beïnvloed word deur 'n kombinasie van biologiese faktore en 'n ongeldige omgewing. Emosioneel sensitiewe individue is meer kwesbaar en sukkel om die gebeure van die lewe te hanteer. Daar word na hierdie teorie verwys as "emosiedisregulasie" of "beïnvloed dysbeheer." (Gerra et al.2021)
Die DBT-handleiding gee 'n oorsig en rede vir die vaardighede, en verduidelik hul doel, fokus en voorbeeldinhoud. Aangesien DBT verskillende vorme van disregulering teiken, dek die vaardighede 'n wye verskeidenheid simptome en probleme. Hierdie artikel fokus op individue met emosiedisregulering as hul hoofkwessie, en deel hoe DBT ander gebiede aanspreek deur middel van sy omvattende benadering (Zeyrek2020).
1.1. Wat is interpersoonlike vaardighede?
Interpersoonlike vaardighede bestaan uit bepaalde konkrete gedrag wat tot 'n gewenste uitkoms lei. Dit word gebruik om inligting uit te druk of oor te dra, om probleme op te los, te kasty, te beraadslaag, te harmoniseer, probleemoplossing, ensovoorts. Interpersoonlike vaardighede word ontwikkel deur openlik saam te bestaan en harmonieus en doeltreffend met ander te kommunikeer, gekoppel aan kommunikasie en effektief en konstruktief met mense. Goeie interpersoonlike vaardighede is die hoeksteen om in spanne, met die gesin, gemeenskap en vennote te funksioneer. Interpersoonlike uitdagings is egter te wagte, dus is dit fundamenteel om bekwaam te kan handel. Dit is dus belangrik dat ons aandag gee aan die ontwikkeling van kommunikasievaardighede van die individue wat betrokke is by Dialektiese Gedragsterapie. Hierdie vaardighede behels die ontwikkeling van die vermoë om te luister, die vermoë om jouself uit te druk en om uit ervaring te leer. Die verantwoordelike taalgebruik kan help om 'n produktiewe gesprek te voer. Interpersoonlike vaardighede is ontwikkeling en kan beïnvloed word omdat dit ook afhang van die konteks waarin 'n individu funksioneer.
1.2. Die rol van interpersoonlike vaardighede in DBT
Individue met emosionele disregulering sukkel dikwels om interpersoonlike verhoudings te bestuur en hul benadering tot verhoudings lei tot 'n groter waarskynlikheid van negatiewe lewensgebeure wat hul simptome vererger, wat die uitbreiding van die individu se DBT-vaardigheid ondersteun wat buite noodverdraagsaamheid gestel word en regulering beïnvloed. Behandeling word georganiseer rondom vier stelle gedrag wat nodig geag word vir volle behandelingsdeelname: kernbewustheid, interpersoonlike effektiwiteit, emosieregulering en noodverdraagsaamheid. Hierdie vaardighede kan individueel of in klein groepies aangeleer word, afhangende van die pasiënt se behoefte en voorkeur. DBT is 'n behandeling met gedemonstreerde doeltreffendheid in die behandeling van BPD, selfmoordgedrag en dwelmmisbruik.
Interpersoonlike vaardighede is 'n kritieke komponent van dialektiese gedragsterapie (DBT) wat die individu se begrip van interaksies en verhoudings fasiliteer, asook hoe hierdie interaksies en verhoudings funksionering beïnvloed. In DBT is interpersoonlike effektiwiteit een van die grondslagvaardighede wat gedink word om emosies sowel as gedrag te reguleer en te bestuur. Die eerste twee modules van die behandeling fokus op die vermindering van disfunksionele gedrag, soos selfbeskadiging en selfmoorddrange, en gedrag wat inmeng met die verloop van terapie.
2. Enkele interpersoonlike vaardighede in DBT
DEARMAN
DEARMAN is 'n vaardigheid wat gebruik word vir effektiewe kommunikasie, veral as u u behoeftes wil laat geld of nee wil sê vir 'n versoek terwyl u selfrespek en die verhouding behou.
Komponente van DEARMAN:
- Beskryf: Beskryf die huidige situasie duidelik.
- Spreek uit: Spreek jou gevoelens en menings oor die situasie uit.
- Beweer: Beweer jouself deur te vra vir wat jy wil hê of nee te sê duidelik.
- Versterk: Beloon die persoon voor die tyd deur die positiewe gevolge daarvan te verduidelik om te kry wat jy wil hê of nodig het.
- Bedag: Bly gefokus op jou doelwitte en die bespreking.
- Lyk selfversekerd: Lyk effektief en bekwaam.
- Onderhandel: Wees bereid om te gee om te kry.
Voorbeeld:
Stel jou voor dat jy jou baas vir 'n dag af moet vra.
- Beskryf: "Ek het opgemerk dat ek die afgelope ses maande geen tyd afgevat het nie."
- Express: "Ek voel regtig gestres en oorweldig met die huidige werklading."
- Beweer: "Ek wil graag volgende Vrydag 'n dag af versoek om te herlaai."
- Versterk: "Ek glo om hierdie dag af te neem, sal my help om meer gefokus en produktief terug te kom werk toe."
- Mindful: (As die baas onderbreek) "Ek verstaan dit kan ongerieflik wees, maar dit is belangrik vir my welstand."
- Lyk selfversekerd: Behou oogkontak, sit regop en praat rustig.
- Onderhandel: "As Vrydag nie werk nie, is ek oop om nog 'n dag af te neem wat die span se skedule beter pas."
FAST
FAST is 'n vaardigheid wat gebruik word om selfrespek en integriteit tydens interaksies te handhaaf, veral wanneer jy grense stel of vir jouself opstaan.
Komponente van FAST:
- Regverdig: Wees regverdig teenoor jouself en die ander persoon.
- Verskonings: Moenie te veel om verskoning vra nie. Vra net om verskoning as dit geregverdig is.
- Hou by waardes: Hou by jou waardes en wat vir jou belangrik is.
- Eerlik: Wees eerlik en vermy oordrywing of leuens.
Voorbeeld:
Stel jou voor dat 'n vriend jou gereeld vra om hulle geld te leen, en jy wil 'n grens stel.
- Fair: "Ek verstaan jy is op 'n moeilike plek, en ek wil binne my vermoë help."
- Verskonings: "Ek is jammer jy sukkel, maar ek kan nie aanhou om vir jou geld te leen nie."
- Hou by waardes: "Ek waardeer ons vriendskap, en ek moet ook by my begroting hou."
- Om die waarheid te sê: "Die waarheid is, ek kan nie bekostig om vir jou geld te leen sonder dat dit my eie finansiële stabiliteit beïnvloed nie."
GIVE
GIVE is 'n vaardigheid wat gebruik word om verhoudings te onderhou en te verbeter, met die klem op die belangrikheid van vriendelikheid en validering.
Komponente van GIVE:
- Sag: Wees sag in jou benadering en vermy aanvalle of dreigemente.
- Stel belang: Toon belangstelling deur te luister en aan die gesprek deel te neem .
- Bekragtig: Erken en bekragtig die ander persoon se gevoelens en ervarings.
- Maklike manier: Wees ontspanne en gebruik humor wanneer toepaslik.
Voorbeeld:
Stel jou voor dat jy 'n misverstand met 'n goeie vriend wil bespreek.
- Gentle: "Ek wil graag praat oor iets wat in my gedagtes was, en ek hoop ons kan hierdie gesprek rustig benader."
- Stel belang: "Kan jy my jou perspektief vertel oor wat gisteraand by die partytjie gebeur het?"
- Bevestig: "Ek verstaan hoekom jy uitgelaat gevoel het toe ek jou nie dadelik aan my kollegas voorgestel het nie. Dit maak vir my sin."
- Maklike manier: Glimlag, gebruik 'n ligte toon en sê: "Kom ons vind 'n manier om hierdie soort misverstand in die toekoms te vermy."
Opsomming
- DEARMAN: Vir die bewering van behoeftes terwyl respek en die verhouding gehandhaaf word.
- FAST: Vir die handhawing van selfrespek en integriteit in interaksies.
- GEE: Vir die verbetering en instandhouding van verhoudings met vriendelikheid en validering.
Deur hierdie vaardighede in te oefen, kan individue hul kommunikasie verbeter, gesonde grense stel en beter verhoudings bevorder. (Mhaoláin en MacNeela2021)
Verwysings:
Gerra, M. L., Gerra, M. C., Tadonio, L., Pellegrini, P., Marchesi, C., Mattfeld, E., ... & Ossola, P. (2021). Early parent-child interactions and substance use disorder: An attachment perspective on a biopsychosocial entanglement. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 131, 560-580. unipr.it
Zeyrek Rios, E. Y. (2020). Dialectical behavior therapy in the treatment of borderline personality disorder. Journal of Cognitive Behavioral Psychotherapies and Research, 9(2), 148. jcbpr.org
Panish, D. (2021). Dialectical Behavior Therapy Skills Training for Emotional Problem Solving for Adolescents (Dbt Steps-A) in Urban School Contexts: A Mixed Methods Study. rutgers.edu
Whittles, P. (2020). Multi-Family Group Therapy in Primary Schools: Effectiveness, Processes and Challenges. ucl.ac.uk
Mhaoláin, C. N., & MacNeela, P. (2021). A roadmap to recovery and a life worth living: An interpretative phenomenological analysis of adolescent experiences of dialectical behaviour therapy in child and adolescent mental health services. European Journal for Qualitative Research in Psychotherapy, 11, 87-102. ejqrp.org
Hierdie blog plasing is slegs ter inligting. Dit moet nie as terapie beskou word nie. Hierdie blog is slegs vir inligting en opvoedkundige doeleindes en moet nie as terapie of enige vorm van behandeling beskou word nie. Ons kan nie reageer op enige spesifieke vrae of kommentaar lewer op persoonlike situasies, toepaslike diagnose of behandeling nie, of andersinds kliniese opinies lewer nie. As jy dink dat jy onmiddelike hulp nodig het, kontak asseblief jou plaaslike dokter/ sielkundige/ psigiater of die SADAG Geestesgesondheids Hulplyn op 011 234 4837. Indien nodig, kontak asseblief die Selfmoordkrisislyn by 0800 567 567 of sms 31393.