Nog 'n besonder skadelike denkfout is die neiging om "moet" stellings te maak. “Moet” stellings is stellings wat jy aan jouself maak oor wat jy “moet” doen, wat jy “behoort” te doen of wat jy “moes” gedoen het. Jy kan hierdie stellings dalk ook toepas op ander mense, met ander woorde jy het dalk verwagtings van ander wat waarskynlik nooit nagekom sal word nie. Jy gebruik hierdie tipe gedagtes om jouself en ander te kritiseer.
"Jy probeer dalk om jouself te motiveer met stellings soos" ek moet dit doen” of “ek moet dat doen” ens. Hierdie stellings veroorsaak net dat jy kwaad en onder druk voel. Met sulke stellings bereik jy eintlik die teenoorgestelde resultaat, en voel jy dan selfs meer ongemotiveerd en apaties. Indien jou eie gedrag nie aan jou standaarde voldoen nie, voel jy selfverwerping, skaamte en skuld. "
Byvoorbeeld: Jy hou nie eers van tennis nie, maar neem lesse omdat jy voel dat jy 'moet',en dat jy nie soveel foute op die baan “moet”maak nie. Jou afrigter “moet” strenger wees op jou. Jy voel ook dat jy hom 'moet'gelukkig maak deur harder te probeer.
Nog voorbeelde:
• "As ek dit nie doen nie ....................... dan .................. ...... sal gebeur! "
• "Ek moet nie kwaad word nie."
• "Hymoetaltyd betyds wees."
• "Ekmoetaltyd 'n onberispelike huis hê."
• As ek nee vir hom / haar sê, sal ek 'n slegte persoon wees.
• "Ekmoetaltyd gelukkig wees."
• "Die lewe moetnie so moeilik wees nie."
• 'n Goeie mensmoetaltyd doen wat reg is
• "'n Suksesvolle persoon moet altyd gelukkig wees."
Wanneer ons té streng vasklou aan ons "moet" -verklarings oor onsself,veroorsaak dit skuldgevoelens omdat ons nie aan die standaarde kan voldoen nie. Wanneer ons aan ons "moet" -verklarings oor andervasklou, voel ons konstant teleurgesteld in ander mense, wat woede en bitterheid kan veroorsaak.
Wat moet ek doen?
Verstaan dat skuldgevoelens eerstens slegs ‘n emosie is. Jy mag dalk dink dat dit ‘n goeie manier is om mense sover te kry om sekere take te verrig, maar eintlik is dit glad nie ‘n goeie motiveerder nie. Dit word geklassifiseer as een van die “hartseer” emosies, saam met hartseer en eensaamheid (Fischer, Shaver, & Carnochan, 1990).
Hier is hoe jy kan ophou om skuldig te voel:
- Hou op om jou foute te vergroot. Vra jouself af of jou straf wat jy op jouself sit, in lyn is met die grootte van die oortreding. Waarskynlik nie.
- Jy is niejou aksies nie. Jy is wel verantwoordelik vir jou aksies, maar verkeerde aksies maak nie van jou ‘n slegte persoon nie!
- Self-omgee: Om jouself te vergewe maak dat jy in die toekoms beter sal optree. Indien jy dink dat jy ‘n slegte mens is as gevolg van jou aksies, sal jy egter in die toekoms slegter optree.
- Vra verskoning: Vra om verskoning vir wat mensedink jy verkeerd gedoen het,nie vir wat JY dink jy verkeerd gedoen het nie.
- Word bewus van jou eie “moets” en “moenies”. Verplaas hierdie gedagtes met meer motiverende stellings soos “hoekom moet ek? Plaas ek dalk onredelike druk op myself of ander mense?”
- Vra: “wat kan ek leer hieruit?”: om jouself te straf maak nie van jou ‘n beter persoon nie. Leer doen wel.
Jy sal weer foute maak, maar jy hoef nie jouself met skuldgevoelens te straf nie. Vergewe jouself, maak reg waar jy kan en beweeg aan. Soms doen jy slegte dinge, maar dit maak nie van jou ‘n slegte mens nie. Weet jy wat maak jou foute van jou? Menslik. Gee jouself spasie en die nodige toestemming om nie perfekte wees nie…..met ander woorde gee vir jouself die nodige toestemming om menslik te mag wees.
Hierdie blog plasing is slegs ter inligting. Dit moet nie as terapie beskou word nie. Hierdie blog is slegs vir inligting en opvoedkundige doeleindes en moet nie as terapie of enige vorm van behandeling beskou word nie. Ons kan nie reageer op enige spesifieke vrae of kommentaar lewer op persoonlike situasies, toepaslike diagnose of behandeling nie, of andersinds kliniese opinies lewer nie. As u dink dat u onmiddelike hulp nodig het, kontak asseblief u plaaslike dokter/ sielkundige/ psigiater of die SADAG Geestesgesondheids Hulplyn op 011 234 4837. Indien nodig, kontak asseblief die Selfmoordkrisislyn by 0800 567 567 of sms 31393.